آشنایی با عوامل سعادت دنیوی و اخروی

برخورداری از ایمان و اعتقاد صحیح، باعث سعادتمندی انسان می‌گردد.
 

چکیده : سعادت دنیوی، بر محور برخورداری از امکانات لازم برای زندگی دنیوی، استوار است؛ و این امکانات به دو بخش امکانات انسانی و غیرانسانی تقسیم می­ شوند. از سوی دیگر بررسی مصادیق متعدد سعادت اخروی در روایات، نشان می‌دهد که محور همه آن‌ها ایمان است که در سه حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری دسته­ بندی می­ شوند.

تعداد کلمات 601  /  تخمین زمان مطالعه 3 دقیقه

عوامل یا مصادیق سعادت، فهرست بلندی را تشکیل می‌دهند. لذا لازم است این مصادیق متعدد، طبقه‌بندی شوند. گاه ممکن است که نخست طبقه‌بندی کلان و سپس طبقه‌بندی‌های خرد دیگری در دل آن، شکل گیرد. بررسی مصادیق سعادت در روایات، نشان می‌دهد که عوامل سعادت، نخست در دو گروه دنیوی و اخروی، طبقه‌بندی می‌شوند و سپس، موارد مربوط هرکدام، خود در گروه‌های کوچک‌تری دسته‌بندی می‌شوند که در ادامه، به آن‌ها اشاره می‌گردد.
 

بررسی مصادیق سعادت در روایات، نشان می‌دهد که سعادت دنیوی، بر محور برخورداری از امکانات لازم برای زندگی دنیوی، استوار است. ازنظر اسلام، برخورداری از امکانات، باعث سعادتمندی می‌شود. وقتی همین مجموعه، موردبررسی عمیق‌تر قرار می‌گیرد، مشخص می‌شود که امکانات موردبحث، خود، به دو بخش «انسانی» و «غیرانسانی» تقسیم می‌شوند. این تقسیم، وقتی به دست می‌آید که می‌بینیم در آنچه سعادت دنیوی شمرده می‌شود، گاه سخن از اموری می‌شود که به‌نوعی با انسان، مرتبط است و گاه از اموری سخن به میان می‌آید که از گونه مادیات هستند. امکانات انسانی مطرح‌شده در روایات، عبارت‌اند از: داشتن همسر، فرزند صالح، همسایه، دوستان خوب و...
امکانات غیرانسانی نیز عبارت‌اند از: داشتن خانه بزرگ، وسیله نقلیه خوب، کار مناسب و...
این بدان معناست که از دیدگاه دین، زندگی سعادتمند در دنیا، هم به امکانات مادی نیاز دارد و هم به امکانات انسانی. این، ازآن‌جهت اهمیت دارد که مشخص می‌سازد امکانات لازم برای یک زندگی همراه باسعادت، منحصر در مادیات نبوده، نیاز به امکانات انسانی نیز دارد.
به‌هرحال، دارنده این دارایی‌ها، ازنظر اسلام، سعادتمند شمرده می‌شود. البته این بهره‌مندی، شرط لازم برای سعادتمندی است، نه شرط کافی؛ چگونگی برقراری رابطه و تعامل با این دارایی‌ها، شرط لازم برای نیل به سعادت است. لذا چگونگی استفاده از امکانات موجود، یکی از حوزه‌های مهم جهت تعیین سعادتمندی انسان‌هاست که بدان، خواهیم پرداخت.
 

سعادت آخروی، یعنی رسیدن به بهشت و حیات جاویدان در آن سرای پر از نعمت و سرور و خالی از هرگونه نقص و ناراحتی. بررسی مصادیق متعدد سعادت اخروی در روایات، نشان می‌دهد که محور همه آن‌ها «ایمان» است. برخورداری از ایمان و اعتقاد صحیح، باعث سعادتمندی می‌گردد؛ یعنی رسیدن به خیر و سرور پایدار، ممکن نیست، مگر با ایمان، دیگر عوامل کسب سعادت، به نوعی، زیر مجموعه این عنوان عام، قرار می‌گیرند. لذا بررسی‌ها نشان می‌دهند که این موارد، خود به سه حوزه ایمان، اختصاص دارند و هرکدام، در یکی از این حوزه‌ها، طبقه‌بندی می‌شوند. این سه حوزه ایمانی عبارت‌اند از:
حوزه‌های شناختی (شامل اعتقاد صحیح به اموری همچون توحید، نبوت، معاد و امامت).
حوزه‌های رفتاری (شامل اموری همچون: اطاعت کردن از خدا، ضایع نکردن حدود الاهی، معصیت نکردن، پیروی نکردن از هوای نفس، دین به دنیا نفروختن، ریاکار نبودن و ظلم نکردن).
حوزه‌های عاطفی (شامل اموری همچون: راضی بودن به قضای الاهی، خشیت از خدا، تقوا و اخلاص).
این مجموعه، شامل موضوعاتی می‌شود که در احادیث، مصداق سعادت شمرده شده‌اند و یا مخالف آن مصداق شقاوت، شمرده شده‌اند که با معکوس کردن آن، می‌توان آن‌ها را عامل سعادت شمرد.

منبع: سعادت و شادکامی از دیدگاه اسلام
نویسنده: حمزه عبدی